Anasayfa

Modern dönem mirasının korunması, odak noktasının dokunun bir bütün olarak korunmasından çok binalarda bulunduğu, nispeten yeni bir konudur. Bunun sonucu olarak, modern döneme ait kentsel dokular çeşitli müdahalelerle ya büyük oranda bölünmüş ya da tamamen kaybolmuştur. Bunun sonucu olarak, modern dönem kentsel dokularının bölünmüşlük problemiyle ilgilenmek, var olan ve kaybolmuş bileşenlerinin izini sürmek ve mevcut olanları koruma prensipleri ve stratejiler tanımlayarak korumak önemli olmaktadır.

1923 yılında Cumhuriyet ‘in ilanını takiben planlı ‘modern’ bir ülke amacıyla, birkaç ana şehir için planlar hazırlanmış, bu planların birkaçı uygulanmıştır. Bu dönemde Alman mimar ve şehir plancısı Hermann Jansen (1869-1945) Türkiye’ de önemli bir plancı olur. Ülkenin başlıca büyük kentleri için planlar hazırlar: Başkent Ankara (1932), İzmir (1932), İzmit (1938), Mersin (1938), Gaziantep (1938) ve Adana (1940).

Jansen’in Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan Adana için 1935-1940 tarihleri arasında hazırladığı plan, sonrasındaki kentsel planlama yaklaşımları ve modern dönem tutumları açısından Jansen’in plan çalışmaları arasında önemli bir örnektir. Bu plan ayrıca nadir uygulanmış örneklerden oluşu nedeniyle de önemlidir. Tarıma dayalı üretim için verimli toprakları ve buna bağlı endüstriyle önemli bir kent olan Adana için Jansen, fabrika alanları, bu fabrikalarda çalışacaklar için konaklama alanları, idari ve kamusal yapılar, konuta dayalı alanlar ve rekreasyon alanları ile bir plan tasarlamıştır.

Adana bu çalışmada, uygulanmasından ve şu anda tehdit altında oluşundan ötürü örnek vaka olarak ele alınmıştır. Uygulanmış alanın kent merkezinde bulunması, modern dönem miras alanının ilgi odağında oluşu ve yüksek katlı blok inşasına izin veren yasa ile sürekli olarak yıkım ve yerini yeni binalara bırakma tehdidi altındadır. Bunun sonucu olarak, kent formunda ve bileşenlerinde hızlı ve geniş çapta değişimler meydana gelmiş ve bu durum kısmı kayıplar, görünüş değişiklikleri ve Jansen Planı’yla uygulanan modern dönem kentsel dokunun bölünmesine sebep olmuştur. Günümüzde, modern dönem kentsel dokunun bileşenleri oldukça bölünmüştür ve buna bağlı olarak modern kentte zar zor takip edilebilmektedir.

Bu vaka çalışmasına odaklanarak, görsel ve yazılı arşivlerden, günümüz belgelerinden, yazılı kaynaklardan, hava fotoğraflarından ve alan çalışmalarından gelen bilgilere dayanarak karşılaştırmalı bir mekansal-zamansal analiz çalışması yapılmıştır.

Bu sitenin amacı, Hermann Jansen’in planının mevcut kentsel dokudaki izini sürmek, planın günümüze gelmiş ve yitirilen bileşenlerini ortaya çıkarmaktır. Site, kullanıcının alanda yürürken de kullanabileceği düşüncesiyle aynı zamanda mobil cihazlarda da kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Site, çalışma için toplanmış bilgi ve fotoğraflardan yararlanarak binalar, sokaklar ve yeşil alanlar hakkında bilgi vermekte ve kullanıcı için bu bileşenleri görebilecekleri bir rota önermektedir.